Τα χαμηλά και υψηλά βαρομετρικά συστήματα προκαλούν τις καθημερινές αλλαγές του καιρού. Η γήινη ατμόσφαιρα προκαλεί πίεση στην επιφάνεια. Η πίεση μετριέται σε hectopascals (hPa) ή millibars. Οι γραμμές που ενώνουν τις περιοχές με την ίδια πίεση ονομάζονται ισοβαρείς. Σε ένα μετεωρολογικό χάρτη, μπορούμε να δούμε περιοχές με υψηλή ή χαμηλή πίεση σε σύγκριση με τις γύρω περιοχές.
-
Βαρομετρικό χαμηλό – υφέσεις
Βαρομετρικό χαμηλό ή ύφεση ή κυκλώνας (Low), ονομάζεται το σύστημα το οποίο στην επιφάνεια του εδάφους παρουσιάζει χαμηλότερη ατμοσφαιρική πίεση από τη γύρω περιοχή, η οποία ελαττώνεται από την περιφέρεια προς το κέντρο. Σε ένα χάρτη καιρού η ύφεση απεικονίζεται με κλειστές ισοβαρείς καμπύλες και συμβολίζεται με το γράμμα Χ ή L(Low). Ο άνεμος γύρω από ένα χαμηλό κινείται αντίθετα από τους δείκτες του ρολογιού στο βόρειο ημισφαίριο. Το αντίθετο συμβαίνει στο νότιο ημισφαίριο.
Εξαιτίας της δύναμης της τριβής, ο άνεμος συγκλίνει προς το κέντρο (convergence), με αποτέλεσμα τη δημιουργία ανοδικών κινήσεων πάνω από το σύστημα και τον σχηματισμό νεφών και βροχής. Γι αυτό
μια ύφεση έχει σαν κύριο χαρακτηριστικό της την κακοκαιρία.
Τα βαρομετρικά χαμηλά διαφέρουν μεταξύ τους ως προς την ένταση των φαινομένων, αλλά συνήθως χαρακτηρίζονται από νέφωση, βροχόπτωση, ισχυρούς ή και θυελλώδεις ανέμους.
Η κίνηση των υφέσεων στα μέσα γεωγραφικά πλάτη (Βόρειο Ημισφαίριο) γίνεται από τα δυτικά προς τα ανατολικά.
Απόκλιση (Divergence)
Σύγκλιση (Convergence)
Πηγή: Met Office High and low pressure systems
Πως σχηματίζεται μια ύφεση/ κυκλώνας;
Μια ύφεση σχηματίζεται στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη όταν μια θερμή και μια ψυχρή αέρια μάζα συναντώνται.
Το σύστημα μιας ύφεσης παρουσιάζει τα ακόλουθα βασικά στάδια:
Αρχικό στάδιο: Μια θερμή αέρια μάζα, όπως Τροπική θαλάσσια (Tm) ή Tροπική ηπειρωτική (Tc), συναντά μια ψυχρή αέρια μάζα όπως την Πολική θαλάσσια (Pm) ή την Πολική ηπειρωτική (Pc). Σε αυτό το στάδιο τα δύο ρεύματα κινούνται παράλληλα.
Στάδιο ωρίμανσης: Ο θερμός αέρας ανυψώνεται και κινείται αντίστροφα από τους δείκτες του ρολογιού πάνω από τον ψυχρό αέρα. Σε αυτό το στάδιο δημιουργούνται τα δύο μέτωπα το θερμό και το ψυχρό και ανάμεσα τους ο θερμός τομέας.
Στάδιο διάλυσης: Το ψυχρό μέτωπο κινείται πιο γρήγορα από το θερμό κι έτσι αναπτύσσεται η σύσφιξη (occlusion) κατά μήκος, ο θερμός τομέας εξαφανίζεται, η κυκλοφορία ελαττώνεται και η ύφεση εξασθενεί
Βαρομετρικό υψηλό
Βαρομετρικό υψηλό ή αντικυκλώνας (High), ονομάζεται το σύστημα το οποίο στην επιφάνεια του εδάφους παρουσιάζει υψηλότερη ατμοσφαιρική πίεση από τη γύρω περιοχή, η οποία αυξάνεται από την περιφέρεια προς το κέντρο. Ένας αντικυκλώνας ενισχύεται (intensify) όταν η πίεση στο κέντρο αυξάνεται, ενώ όταν η πίεση στο κέντρο του ελαττώνεται το σύστημα αποδυναμώνεται (decline).Σε ένα χάρτη καιρού το υψηλό απεικονίζεται με κλειστές ισοβαρείς καμπύλες και συμβολίζεται με το γράμμα Υ ή Η(High). Ο άνεμος γύρω από έναν αντικυκλώνα κινείται σύμφωνα με τους δείκτες του ρολογιού στο βόρειο ημισφαίριο. Το αντίθετο συμβαίνει στο νότιο ημισφαίριο.
Εξαιτίας της δύναμης της τριβής, ο άνεμος αποκλίνει από το κέντρο (divergence). Ο αέρας τότε πάνω από το σύστημα κινείται προς τα κάτω (convergence) για να αντικαταστήσει τον αέρα που αποκλίνει.
Ο αέρας, εξαιτίας αυτής της καθοδικής κίνησης, θερμαίνεται αδιαβατικά (adiabatic compression) με αποτέλεσμα να επικρατεί στην περιοχή καλοκαιρία και μέτριοι άνεμοι. Η βαροβαθμίδα (διαφορά βαρομετρικής πίεσης μεταξύ δύο περιοχών) που παρατηρείται σε ένα υψηλό είναι μικρότερη από μια ύφεση και έτσι οι άνεμοι είναι ασθενέστεροι. Οι τιμές της κεντρικής πίεσης των αντικυκλώνων που επηρεάζουν τη χώρα μας είναι από 1010 ως 1050 hPa.
Ένας αντικυκλώνας μπορεί να φέρει το χειμώνα :
-
Ανέφελο ουρανό με παγωνιά τη νύχτα και ομίχλη (ακτινοβολίας) συνήθως τις πρωινές ώρες.
-
Μουντό, κρύο και ομιχλώδη καιρό με πλήρη νεφοκάλυψη από σύννεφα τύπου stratus.
Ένας αντικυκλώνας μπορεί να φέρει το καλοκαίρι:
Ζεστό, ξηρό και ηλιόλουστο καιρό. Μερικές φορές, επειδή το έδαφος υπερθερμαίνεται, μπορεί να δημιουργηθούν συστήματα κατακόρυφης ανάπτυξης που να φέρουν μικρής διάρκειας ραγδαίες βροχοπτώσεις.
Κύκλος ζωής των μετωπικών υφέσεων ≥ 2- 3 ημέρες
Είδη αντικυκλώνων
Οι αντικυκλώνες, σε αντίθεση από τους κυκλώνες, δημιουργούνται από ένα είδος αέριας μάζας, δεν έχουν μέτωπα και διακρίνονται σε:
Ψυχρούς ή Θερμούς ανάλογα με την τιμή της θερμοκρασίας και της πίεσης, καθ’ ύψος πάνω από το κέντρο τους.
Στους ψυχρούς αντικυκλώνες ο αέρας στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι πιο ψυχρός από τον αέρα στις γειτονικές περιοχές, (π.χ. ο Σιβηρικός, ο Καναδικός κ.α.- εποχικοί)
Στους θερμούς αντικυκλώνες ο αέρας σε όλες τις στάθμες είναι πιο θερμός από τον αντίστοιχο που περιβάλλει τον αντικυκλώνα, (π.χ. ο αντικυκλώνας των Αζορών- μόνιμοι).
Μόνιμους, εποχικούς και τους κινητούς ανάλογα με την κινητική τους κατάσταση, τη συμπεριφορά τους και τη συχνότητα παραμονής τους σε μια τοποθεσία:
Μόνιμοι: Επικρατούν πάνω από ωκεανούς και θάλασσες σε όλη τη διάρκεια του έτους και από άποψη θερμοκρασίας μπορούν να χαρακτηριστούν ως θερμοί. Τα πιο γνωστά μόνιμα συστήματα αντικυκλώνων είναι ο αντικυκλώνας των Αζορών ( ή Β. Ατλαντικού), του Ν. Ατλαντικού, του Ν. Ινδικού και του Β & Ν Ειρηνικού. Ο Αζορικός αντικυκλώνας που εξαπλώνεται στην δυτική Ευρώπη το καλοκαίρι σε συνδυασμό με το θερμικό χαμηλό της Ινδίας δίνει τα μελτέμια (Ετησίες) στην Ελλάδα.
Εποχικοί: Επικρατούν κάτω από εκτεταμένες ηπειρωτικές εκτάσεις κατά τη διάρκεια του χειμώνα και έτσι χαρακτηρίζονται ως ψυχροί. Τα πιο γνωστά εποχιακά συστήματα υψηλών πιέσεων είναι ο Σιβηρικός αντικυκλώνας και του Καναδά.
Κινητοί: Σχηματίζονται σε περιοχές μεγάλων γεωγραφικών πλατών. Μετακινούνται όμως γρήγορα προς τα μέσα γεωγραφικά πλάτη μεταφέροντας πολύ ψυχρές αέριες μάζες. Σ’ αυτούς οφείλονται συνήθως οι ψυχρές εισβολές των εύκρατων και υποτροπικών περιοχώ
